Ból kręgosłupa
Statystyki dotyczące bólów kręgosłupa są alarmujące – wg. różnych badań, do 80% dorosłej populacji doświadcza takich problemów w pewnym momencie swojego życia [1]. Ból kręgosłupa nie tylko utrudnia codzienne funkcjonowanie, ale również generuje znaczne koszty związane z leczeniem i rehabilitacją.
Fizjoterapia staje się w tym kontekście nieocenioną pomocą, oferującą zarówno diagnozę, jak i zindywidualizowany plan terapeutyczny. Rola fizjoterapeuty w zarządzaniu bólem kręgosłupa jest kluczowa, od pierwszej konsultacji, przez diagnostykę, aż po długoterminową opiekę i rehabilitację.
Celem tego artykułu jest nie tylko zaprezentowanie różnych aspektów problemu, ale również wskazanie konkretnych rozwiązań dostępnych w praktyce rehabilitanta. Jeżeli doświadczasz problemów z kręgosłupem i zastanawiasz się nad skorzystaniem z usług fizjoterapeuty w Koninie lub okolicach, ten artykuł jest dla Ciebie.
Artykuł ma charakter kompleksowy, co oznacza, że omówimy tutaj zarówno anatomiczne podstawy problemu, typy i objawy bólów, jak i dostępne metody diagnostyki i terapii. Wszystko to w kontekście najnowszych osiągnięć medycznych i z uwzględnieniem praktyki klinicznej [2].
Budowa i anatomia kręgosłupa: klucz do zrozumienia Twojego bólu
Jako doświadczony fizjoterapeuta, zawsze zaczynam od podstaw, aby pomóc moim pacjentom zrozumieć, co może być przyczyną ich bólu. W tym kontekście, budowa i anatomia kręgosłupa stanowią fundament, na którym opiera się zarówno diagnoza, jak i plan terapeutyczny w dziedzinie rehabilitacji.
Podział na odcinki i ich charakterystyka
Kręgosłup dzieli się na kilka głównych odcinków:
1. Odcinek szyjny (C1-C7): Jest to odcinek najbardziej ruchomy i narażony na różne urazy. Dlatego często jest obszarem wymagającym uwagi w praktyce fizjoterapeutycznej [3].
2. Odcinek piersiowy (T1-T12): Mniej ruchomy, ale niezmiernie ważny, zwłaszcza w kontekście postawy ciała.
3. Odcinek lędźwiowy (L1-L5): Tu najczęściej lokalizuje się ból, głównie ze względu na duże obciążenia, jakie ten odcinek kręgosłupa ponosi[4].
4. Odcinek krzyżowy i guziczny: Są to kręgi zrośnięte, które pełnią rolę w stabilizacji miednicy.
Struktury wspierające: mięśnie, więzadła, torebki stawowe
Kręgosłup to nie tylko kręgi i krążki międzykręgowe. To również zespół mięśni, więzadeł i torebek stawowych, które razem tworzą stabilizujący korset dla kręgosłupa. W praktyce rehabilitacyjnej, równie ważne jest, aby zwrócić uwagę na te elementy i uwzględnić je w indywidualnym planie terapeutycznym [5].
Funkcje kręgosłupa
Kręgosłup nie jest tylko osią naszego ciała; pełni także kilka kluczowych funkcji:
1. Ochrona rdzenia kręgowego: Bez tej funkcji, każdy niewielki uraz mógłby mieć tragiczne skutki.
2. Wsparcie i równowaga: Kręgosłup umożliwia nam stanie, chodzenie i wykonywanie wszelkich ruchów, będąc jednocześnie wsparciem dla głowy i tułowia.
3. Mobilność i elastyczność: To dzięki kręgosłupowi możemy się schylać, obracać i rozciągać.
Zrozumienie anatomii i funkcji kręgosłupa to pierwszy krok do efektywnej diagnozy i terapii. Jeżeli borykasz się z problemami związanymi z kręgosłupem i szukasz profesjonalnej pomocy w Koninie, fizjoterapia może być dla Ciebie kluczowym rozwiązaniem.
Typy i objawy bólów kręgosłupa: jak rozpoznać i zrozumieć swój ból?
Ból kręgosłupa jest złożonym problemem, który może mieć różne przyczyny i objawy. W pracy jako fizjoterapeuta w Koninie, zetknąłem się z wieloma przypadkami, które różnią się zarówno rodzajem bólu, jak i objawami towarzyszącymi. Poniżej przedstawię kilka kluczowych kategorii, które pomogą zrozumieć, z jakim rodzajem bólu mamy do czynienia, i jakie to może mieć implikacje dla diagnozy i rehabilitacji.
Ból ostry i przewlekły
1. Ból ostry: Jest to ból, który pojawia się nagle i trwa krótko. Zwykle jest wynikiem urazu lub nadwyrężenia. W takim przypadku zaleca się jak najszybszą konsultację z fizjoterapeutą, aby zdiagnozować problem i zapobiec jego przewlekłemu charakterowi [6].
2. Ból przewlekły: Trwa dłużej, często przez ponad 3 miesiące. Jest to ból, który może być zarówno intensywny, jak i tępy, i często wymaga długoterminowego planu rehabilitacyjnego [7].
Lokalizacja bólu i jego znaczenie
1. Ból szyjny: Często związany z posturą i stylem życia, jak np. długotrwałe siedzenie przed komputerem. Nie rzadko towarzyszy mu promieniowanie do dłoni lub ból głowy.
2. Ból piersiowy: Może być związany z kwestiami posturalnymi i zwykle jest mniej intensywny. Często lokalizuje się między łopatkami i może mieć charakter promieniujący do mostka.
3. Ból lędźwiowy: Jest najczęściej zgłaszanym bólem kręgosłupa i może mieć wiele przyczyn, od urazów, przez przeciążenia, po problemy z dyskami. Ten odcinek z kolei, może promieniować do nogi [8].
Objawy towarzyszące
1. Drętwienie i mrowienie: Mogą świadczyć o ucisku na nerwy i zwykle wymagają szybkiej interwencji rehabilitacyjnej, rzadziej interwencji chirurgicznej.
2. Osłabienie siły mięśni: Może być objawem poważniejszego problemu, wymagającym skomplikowanej diagnozy i interwencji.
3. Zmiany w zakresie ruchu: Ograniczenia w ruchomości mogą być znakiem różnych problemów, od dysfunkcji mięśniowej po problemy ze stawami.
Zrozumienie typu i objawów bólu kręgosłupa to kluczowy krok w procesie diagnostycznym i terapeutycznym. Jeżeli zmagasz się z bólami kręgosłupa i poszukujesz specjalisty w Koninie, fizjoterapia może być skuteczną metodą leczenia, dostosowaną do Twoich indywidualnych potrzeb.
Czynniki ryzyka i przyczyny bólów kręgosłupa: co może stać za twoim bólem?
Ból kręgosłupa jest często efektem złożonych interakcji między różnymi czynnikami, zarówno wewnętrznymi, jak i zewnętrznymi. W swojej praktyce fizjoterapeutycznej w Koninie, często spotykam się z pacjentami, u których przyczyny bólu są wielowymiarowe. Oto kilka najważniejszych czynników, które mogą mieć wpływ na problemy z kręgosłupem.
Stres
Ból kręgosłupa jest często efektem złożonych interakcji między różnymi czynnikami, zarówno wewnętrznymi, jak i zewnętrznymi. W swojej praktyce fizjoterapeutycznej w Koninie, często spotykam się z pacjentami, u których przyczyny bólu są wielowymiarowe. Oto kilka najważniejszych czynników, które mogą mieć wpływ na problemy z kręgosłupem.
Mało snu
Niewystarczająca ilość snu może wpływać na funkcjonowanie mięśni i więzadeł, co może prowadzić do bólów kręgosłupa [10]. Sen to także regeneracja organizmu – jeśli go zabraknie, pozbawimy nasz organizm możliwości do samo naprawy.
Zła dieta
Niedobory pokarmowe i nadwaga mogą również wpłynąć na zdrowie kręgosłupa. Nadmiar wagi, na przykład, zwiększa obciążenie dla kręgosłupa, ale także utrzymuje organizm w permanentnym stanie zapalnym (podwyższony poziom interleukin IL-1 i IL-6) co może prowadzić do dodatkowych problemów i większego bólu [11].
Niewystarczająca aktywność fizyczna
Brak regularnej aktywności fizycznej może osłabić mięśnie wspierające kręgosłup, co jest częstą przyczyną bólu, zwłaszcza w odcinku lędźwiowym [12].
Czynniki genetyczne
W niektórych przypadkach, predyspozycje genetyczne mogą wpływać na podatność na bóle kręgosłupa, chociaż zwykle są one jednym z wielu czynników [13].
Niewyleczone stare urazy
Dawniej niewłaściwie leczone lub niezdiagnozowane urazy mogą z czasem prowadzić do przewlekłych problemów i wymagać interwencji w ramach rehabilitacji [14]. Stary uraz jest jak łata na dziurawej skarpecie – to już nie ten sam materiał.Zrozumienie różnorodnych czynników wpływających na ból kręgosłupa jest kluczowe dla stworzenia skutecznego planu terapeutycznego. Jeżeli doświadczasz problemów z kręgosłupem i poszukujesz specjalisty w Koninie, fizjoterapia może być dla Ciebie odpowiedzią.
Diagnostyka bólu kręgosłupa: jak znaleźć przyczynę twojego bólu?
Kiedy zgłaszasz się z bólem kręgosłupa do fizjoterapeuty, diagnostyka jest jednym z najważniejszych etapów leczenia. Odpowiednia diagnoza to podstawa skutecznej terapii i rehabilitacji. Jako doświadczony fizjoterapeuta pracujący w Koninie, chcę przedstawić kilka podstawowych metod diagnostycznych, które stosujemy w praktyce klinicznej.
Badania Obrazowe (RTG, MRI)
RTG (Rentgen):
To jedno z najbardziej podstawowych badań, które może dostarczyć informacji o strukturze kręgosłupa i ewentualnych deformacjach [15]. Powie nam jednak niewiele o zmianach w obrębie krążka.
MRI (Rezonans magnetyczny):
To bardziej zaawansowane badanie, które pozwala na dokładniejsze zobrazowanie tkanek miękkich, jak dyski międzykręgowe czy mięśnie [16].
Badanie Kliniczne
Badanie kliniczne przeprowadzone przez rehabilitanta to kolejny krok w diagnostyce. Obejmuje ono różne testy ruchomości, siły mięśniowej oraz ewentualnych ograniczeń w ruchu. Jest to kluczowy element w diagnostyce bólu kręgosłupa [17].
Rola fizjoterapeuty w diagnostyce
Rola fizjoterapeuty w diagnostyce jest nie do przecenienia. To właśnie na podstawie kompleksowego badania klinicznego i analizy wyników badań obrazowych, fizjoterapeuta tworzy indywidualny plan terapeutyczny. Wykorzystując różne metody diagnostyczne, od badania palpacyjnego po testy funkcjonalne, specjalista może zidentyfikować przyczyny bólu i zaproponować najbardziej efektywną formę rehabilitacji [18].
Metody leczenia i terapia: jakie opcje terapeutyczne oferuje fizjoterapia w Koninie?
Ból kręgosłupa może być niezwykle uporczywy i ograniczający, ale istnieją różne formy terapii, które mogą pomóc w zarządzaniu tym stanem. Jako doświadczony fizjoterapeuta w Koninie, pragnę przedstawić Państwu kilka zaawansowanych metod leczenia, które mogą być stosowane w praktyce rehabilitacyjnej.
Terapia manualna
To forma terapii, w której fizjoterapeuta używa rąk do manipulacji i mobilizacji stawów oraz mięśni. Ma to na celu poprawę zakresu ruchu, co ma bezpośrednie przełożenie na ulgę w bólu [19].
Osteopatia
Osteopatia jest holistycznym podejściem do leczenia, skupiającym się na całym ciele, nie tylko na obszarze objętym bólem. Metody te mogą być szczególnie skuteczne w zarządzaniu przewlekłymi bólami kręgosłupa [20].
Jest to technika polegająca na wprowadzeniu cienkich igieł w specyficzne punkty na ciele, zwykle w celu zmniejszenia napięcia mięśniowego i bólu [21].
Masaż terapeutyczny może pomóc w rozluźnieniu mięśni i poprawie krążenia, co z kolei może ulżyć w bólu kręgosłupa. Jest to często stosowana metoda w fizjoterapii w Koninie [22].
Fala uderzeniowa jest nowoczesną metodą leczenia bólów mięśniowo-szkieletowych, w tym bólów kręgosłupa. Terapia ta polega na użyciu fal akustycznych do stymulacji procesów gojenia w tkankach [23].
Jest to metoda opierająca się na wykorzystaniu pola elektromagnetycznego o wysokiej częstotliwości do stymulacji tkanki nerwowej i mięśniowej, co prowadzi do ulgi w bólu [24]. Jest to zabieg innowacyjny i trudno dostępny ze względu na wysoki koszt samego urządzenia. O jego skuteczności możesz przekonać się w moim gabinecie.
Stosuje się je do leczenia chronicznego bólu przez podgrzewanie tkanki z wykorzystaniem prądu o odpowiedniej częstotliwości. Terapia radiofalowa jest jedną z bardziej zaawansowanych metod i warto aby była stosowana w trudnych przypadkach [25].
Rehabilitacja i profilaktyka: jak zadbać o zdrowy kręgosłup na co dzień?
Zarówno rehabilitacja, jak i profilaktyka są kluczowymi elementami w zarządzaniu bólem kręgosłupa. Oto kilka aspektów, na które warto zwrócić uwagę, jeżeli chcesz poprawić swoją sytuację, szczególnie jeśli jesteś mieszkańcem Konina i szukasz profesjonalnej fizjoterapii.
Znaczenie rehabilitacji
Rehabilitacja jest ważnym krokiem w zarządzaniu bólem kręgosłupa. Dzięki indywidualnemu planowi terapeutycznemu, można znacząco poprawić jakość życia i zmniejszyć dolegliwości bólowe [26].
Ćwiczenia i aktywność fizyczna
Regularne ćwiczenia, zalecane przez fizjoterapeutę, są jednym z najskuteczniejszych sposobów na zapobieganie i leczenie bólów kręgosłupa. Ćwiczenia te mogą być dostosowane do indywidualnych potrzeb i ograniczeń pacjenta [27].
Edukacja pacjenta
Edukacja jest kluczową częścią rehabilitacji. Zrozumienie, co powoduje ból i jak można go zarządzać, jest ważne dla skutecznego leczenia i prewencji [28].
Profilaktyka
Edukacja jest kluczową częścią rehabilitacji. Zrozumienie, co powoduje ból i jak można go zarządzać, jest ważne dla skutecznego leczenia i prewencji [28].
Podsumowanie: dlaczego warto zainteresować się profesjonalną fizjoterapią w Koninie?
Ból kręgosłupa może być poważnym i złożonym problemem, który wpływa na różne aspekty życia. Dlatego tak ważne jest kompleksowe podejście do jego diagnozy i leczenia.
Rola kompleksowego podejścia
Kompleksowe podejście do bólów kręgosłupa to klucz do sukcesu. Uwzględnia ono nie tylko fizyczne aspekty bólu, ale także psychologiczne i społeczne czynniki, które mogą wpływać na dolegliwości. Każdy element, od diagnostyki po terapie, jest ściśle powiązany i ma na celu optymalizację procesu leczenia [30].
Znaczenie indywidualnej diagnozy i planu terapeutycznego
Indywidualna diagnoza i plan terapeutyczny są kluczowe dla skutecznego leczenia bólu kręgosłupa. W praktyce rehabilitacyjnej w Koninie, dokładna diagnostyka i spersonalizowany plan leczenia są fundamentem skutecznej terapii [31].
Zachęta do konsultacji z fizjoterapeutą
Jeżeli doświadczasz bólów kręgosłupa, zalecam skorzystanie z profesjonalnej konsultacji z najlepszym fizjoterapeutą w Koninie. Indywidualne podejście i dostosowany plan terapeutyczny to najskuteczniejsza droga do poprawy jakości życia i zminimalizowania bólu.
Informacje o autorze: Szymon Paszek - fizjoterapeuta w Koninie
O jakości usług fizjoterapeutycznych świadczy nie tylko wiedza, ale i doświadczenie. Dlatego zapraszam do zapoznania się z moim profilem zawodowym, który znajdziesz na stronie fizjoszymon.pl.
Kontakt i lokalizacja
Jeśli doświadczasz bólów kręgosłupa i jesteś zainteresowany profesjonalną pomocą, serdecznie zapraszam do prywatnego gabinetu dobrego fizjoterapeuty w pobliżu Konina. Moja lokalizacja to ul. Topolowa 25, 62-571 Stare Miasto. Oferuję indywidualne podejście do każdego pacjenta i skrojone na miarę plany terapeutyczne.
FAQ: Najczęściej zadawane pytania o bóle kręgosłupa i fizjoterapię w Koninie
W mojej praktyce fizjoterapeutycznej w Koninie często spotykam się z pytaniami dotyczącymi bólu kręgosłupa. Poniżej znajduje się lista najczęściej zadawanych pytań wraz z odpowiedziami.
1. Czy każdy ból kręgosłupa wymaga wizyty u fizjoterapeuty?
Nie zawsze, ale jeśli ból utrzymuje się przez dłuższy czas, zaleca się konsultację z fizjoterapeutą w celu dokładnej diagnozy i rozpoczęcia terapii. Mając na uwadze dostępność, czas oczekiwania i koszt wizyty u specjalistów, to w tym porównaniu fizjoterapia wypada najkorzystniej.
2. Co to jest terapia manualna?
Terapia manualna to forma pracy, w której fizjoterapeuta wykorzystuje tylko swoje dłonie. Z użyciem odpowiednich technik mobilizacje stawy oraz mięśnie pacjenta. Celem jest przywrócenie prawidłowej ruchomości, co przełoży się na zmniejszenie dolegliwości bólowych.
3. Jakie badania są potrzebne do diagnozy?
Na pierwszej wizycie nie są wymagane żadne badania. Jeśli pacjent już takie posiada to oczywiście warto je zabrać ze sobą. Nie mniej jednak, nie jest to konieczne. Doświadczony fizjoterapeuta zna odpowiednie testy ortopedyczne, dzięki którym oceni, czy nie ma przeciwskazań do przeprowadzenia terapii. W razie potrzeby możemy skierować na dodatkowe badanie, takie jak RTG, TK czy MRI.
4. Jak długo trwa rehabilitacja?
Czas trwania rehabilitacji jest indywidualny i zależy od postawionej diagnozy, planu terapeutycznego oraz indywidualnej reakcji pacjenta na leczenie. W moim prywatnym gabinecie fizjoterapeuty w Koninie, przewiduję na wizytę 40 min. Po latach doświadczeń ten czas okazuje się w pełni wystarczający, aby uzyskać satysfakcjonującą poprawę. Zapewniam, że więcej nie znaczy lepiej, a często jest odwrotnie – dłuższa wizyta to nadmiar bodźców, które dla pacjenta w stanie ostrym mogą okazać się niekorzystne.
5. Czy masaże są skuteczną formą leczenia bólów kręgosłupa?
Masaż może być użytecznym elementem kompleksowego planu leczenia, szczególnie w przypadku problemów mięśniowych. Nie mniej jednak, w mojej ocenie istnieją skuteczniejsze metody terapii i osobiście masaż nie jest moim narzędziem pierwszego wyboru.
6. Czy ból kręgosłupa wymaga nastawienia?
O zgrozo, NIE! Jak zapewne każdy fizjoterapeuta walczę z tym mitem od wielu lat. Kręgosłup to ścisła konstrukcja w której zachodzi ruch ale nic się nie wysuwa. Poprzez liczne więzadła dysk (krążek międzykręgowy) jest ściśle przymocowany do sąsiadujących kręgów i nie ma możliwości poruszania się czy wysunięcia. Tym większą bzdurę stanowi informacja, że paciorki (dyski międzykręgowe) można wcisnąć. Między palcem przyłożonym do pleców a krążkiem dzieli nas kość (wyrostek i łuk kręgu) i rdzeń kręgowy, więc zanim ktoś będzie w stanie wcisnąć dysk, to najpierw pacjent straci władzę w nogach.
7. Czy terapia jest bolesna?
Osobiście staram pracować bezboleśnie i niemal zawsze się to udaje. Uważam, że jest to komfortowe dla pacjenta, który na co dzień ma wystarczająco dużo bólu. Dodatkowo nie budzi to lęku przed kolejną wizytą. Głównie wykorzystuję techniki osteopatyczne, które opierają się na subtelnej pracy i delikatnych bodźcach.
8. Może warto poczekać, aż ból sam przejdzie?
Organizm ludzki ma zdolności samo regeneracji, ale są one ograniczone. W wywiadzie pacjentów często słyszę, że ból w tym miejscu pojawiał się wielokrotnie w przeszłości, ale nigdy z takim natężeniem jak teraz. Ból może się wyciszyć samoistnie, ale nie jest to pewnik. Zdecydowanie lepiej zdecydować się na terapie, aby zareagować odpowiednio wcześniej, trwale go wyciszyć i nie pozwolić mu się rozwinąć do bólu trwałego i przewlekłego. Patrząc pod kątem finansów również jest to korzystniejsze, ponieważ świeży problem jest łatwiejszy do usunięcia, więc przełoży się to na mniejszą liczbę wizyt w gabinecie fizjoterapeuty w Koninie.
1. Hartvigsen, J et al. „What low back pain is and why we need to pay attention,” The Lancet, 2018.
2. Delitto, A et al. „Low Back Pain: Clinical Practice Guidelines,” Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy, 2012.
3. Panjabi, Manohar M. „Cervical Spine Models for Biomechanical Research,” Spinal Cord, 1998.
4. Bogduk, Nikolai. „Clinical Anatomy of the Lumbar Spine and Sacrum,” 4th edition, Elsevier, 2005.
5. Hodges, Paul W. et al. „Integrated Stabilization for Low Back Pain,” Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy, 2013.
6. Maher, C., Underwood, M., Buchbinder, R. „Non-specific low back pain,” The Lancet, 2017.
7. Vos, T., Flaxman, A.D., Naghavi, M., et al. „Years lived with disability (YLDs) for 1160 sequelae of 289 diseases and injuries 1990–2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010,” The Lancet, 2012.
8. Rubin, D. I. „Epidemiology and risk factors for spine pain,” Neurologic Clinics, 2007.
9. Hannibal, KE, Bishop MD. „Chronic stress, cortisol dysfunction, and pain: a psychoneuroendocrine rationale for stress management in pain rehabilitation,” Physical Therapy, 2014.
10. Tang, NKY et al. „Insomnia Co-Occurring with Chronic Pain: Clinical Features, Interaction, Assessments and Possible Interventions,” Reviews of Pain, 2008.
11. Shiri, R., Karppinen, J., Leino-Arjas, P., Solovieva, S., Viikari-Juntura, E. „The association between obesity and low back pain: a meta-analysis,” American Journal of Epidemiology, 2010.
12. Searle, A., Spink, M., Ho, A., Chuter, V. „Exercise interventions for the treatment of chronic low back pain: a systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials,” Clinical Rehabilitation, 2015.
13. Battie, MC, Videman, T., Parent, E. „Lumbar disc degeneration: epidemiology and genetic influences,” Spine, 2004.
14. Comer, C., Conaghan, P., Tennant, A. „Internal construct validity of the Warwick-Edinburgh Mental Well-being Scale (WEMWBS): a Rasch analysis using data from the Scottish Health Education Population Survey,” Health and Quality of Life Outcomes, 2009.
15. Jarvik, J.G., Hollingworth, W., Heagerty, P., Haynor, D.R., Deyo, R.A. „The Longitudinal Assessment of Imaging and Disability of the Back (LAIDBack) Study,” Spine, 2001.
16. Modic, M.T., Obuchowski, N.A., Ross, J.S., Brant-Zawadzki, M.N., Grooff, P.N., Mazanec, D.J., Benzel, E.C. „Acute Low Back Pain and Radiculopathy,” Spine, 2005.
17. van Tulder, M., Becker, A., Bekkering, T., Breen, A., del Real, M.T.G., Hutchinson, A., Koes, B., Laerum, E., Malmivaara, A. „European guidelines for the management of acute nonspecific low back pain in primary care,” European Spine Journal, 2006.
18. Alrwaily, M., Timko, M., Schneider, M., Stevans, J., Bise, C., Hariharan, K., Freburger, J. „Treatment-Based Classification System for Low Back Pain,” Physical Therapy, 2016.
19. Jull, G., Moore, A., Falla, D., Lewis, J., McCarthy, C., Sterling, M. „Grieve’s Modern Musculoskeletal Physiotherapy,” Elsevier, 2015.
20. Franke, H., Franke, J.D., Fryer, G. „Osteopathic versus orthopedic treatments for chronic epicondylalgia: A randomized controlled trial,” Journal of Shoulder and Elbow Surgery, 2014.
21. Tough, E. A., White, A. R., Cummings, T. M., Richards, S. H., Campbell, J. L. „Acupuncture and dry needling in the management of myofascial trigger point pain: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials,” European Journal of Pain, 2009.
22. Furlan, A. D., Imamura, M., Dryden, T., Irvin, E. „Massage for low-back pain,” Cochrane Database of Systematic Reviews, 2008.
23. Speed, C. „A systematic review of shockwave therapies in soft tissue conditions: focusing on the evidence,” British Journal of Sports Medicine, 2014.
24. Thuile, C., Walzl, M. „Evaluation of electromagnetic fields in the treatment of pain in patients with lumbar radiculopathy or the whiplash syndrome,” Neuro Rehabilitation, 2002.
25. Tekin, I., Mirzai, H., Ok, G., Erbuyun, K., Vatansever, D. „A comparison of conventional and pulsed radiofrequency denervation in the treatment of chronic facet joint pain,” The Clinical Journal of Pain, 2007.
26. Foster, N.E., Anema, J.R., Cherkin, D., Chou, R., Cohen, S.P., Gross, D.P., Ferreira, P.H., Fritz, J.M. „Prevention and treatment of low back pain,” The Lancet, 2018.
27. Hayden, J.A., van Tulder, M.W., Malmivaara, A., Koes, B.W. „Exercise therapy for treatment of non-specific low back pain,” Cochrane Database of Systematic Reviews, 2005.
28. Main, C.J., George, S.Z. „Psychologically informed practice for management of low back pain,” Physical Therapy, 2011.
29. Furlan, A.D., Giraldo, M., Baskwill, A., Irvin, E., Imamura, M. „Massage for low-back pain,” Cochrane Database of Systematic Reviews, 2015.
30. Foster, N.E., Delitto, A. „Embedding psychosocial perspectives within clinical management of low back pain: integration of psychosocially informed management principles into physical therapist practice,” Physical Therapy, 2011.
31. Deyo, R.A., Dworkin, S.F., Amtmann, D., Andersson, G., Borenstein, D., Carragee, E., Carrino, J., Chou, R., Cook, K., DeLitto, A. „Focus article: report of the NIH Task Force on Research Standards for Chronic Low Back Pain,” Journal of Pain, 2014.
